Miras hukuku, miras bırakanın ölümünden sonra malvarlığının kimlere ve ne şekilde geçeceğini düzenleyen kurallar bütünüdür. Türk Medeni Kanunu (TMK), mirasçıların kimler olduğunu, mirasın paylaşımını ve miras bırakma yollarını ayrıntılı şekilde düzenlemiştir. Bu yolların başında vasiyetname ve miras sözleşmesi gelir. Bu yazıda, miras sözleşmesi hukuki yönüyle ele alınacaktır.
1. Miras Sözleşmesi Nedir?
Miras sözleşmesi, bir kişinin ölümünden sonra malvarlığının kimlere ve nasıl geçeceğini belirlemek amacıyla, karşılıklı irade beyanıyla yapılan ve resmi şekilde düzenlenmesi zorunlu olan bir sözleşme türüdür. Türk Medeni Kanunu’nun 545. maddesine göre miras sözleşmesi, miras bırakanın tek taraflı iradesine dayanmayan, iki taraflı ve bağlayıcı bir sözleşmedir.
2. Miras Sözleşmesinin Şekli – TMK m. 545
TMK m. 545’e göre, miras sözleşmesi resmî vasiyetname şeklinde yapılmalıdır. Bu da noter huzurunda, miras bırakan ile sözleşme tarafı arasında resmî memur ve iki tanık önünde düzenlenen bir işlemi ifade eder. Yazılı ve noter tarafından onaylı olmayan sözlü veya el yazılı sözleşmeler geçersizdir.
3. Ehliyet Şartı – TMK m. 502 ve m. 545
Miras sözleşmesi yapacak kişinin ayırt etme gücüne sahip ve 15 yaşını doldurmuş olması gerekir. TMK m. 502 bu şartları açıkça belirtir. Ayrıca sözleşmeye taraf olan diğer kişinin de sözleşme ehliyetine sahip olması gerekir. Ehliyetsizlik hâlinde yapılan miras sözleşmeleri geçersizdir.
4. Miras Sözleşmesi Türleri
Türk hukukunda miras sözleşmesi genellikle iki şekilde karşımıza çıkar:
– Mirasçı atama sözleşmesi: Miras bırakan, sözleşme yaptığı kişiyi mirasçı olarak atar.
– Feragat veya yoksun bırakma sözleşmeleri: Mirasçının mirastan feragat etmesi ya da miras bırakanın belirli koşullarda mirasçıyı mirastan yoksun bırakması söz konusu olabilir.
5. Miras Sözleşmesinin Feshi ve Geri Alınması
Miras sözleşmesi tek taraflı irade beyanıyla geri alınamaz. Fesih, ancak tarafların anlaşmasıyla veya TMK m. 546 uyarınca bazı özel hâllerde tek taraflı fesih hakkı ile mümkün olabilir. Örneğin sözleşmenin diğer tarafı yükümlülüklerini ihlal ederse, miras bırakan sözleşmeyi tek taraflı olarak feshedebilir.
6. Dava Hakkı ve İptal Sebepleri
Miras sözleşmeleri, irade sakatlığı, şekil eksikliği veya ehliyetsizlik gibi nedenlerle iptal edilebilir. Bu iptal davası, TMK m. 557 ve devamı hükümler çerçevesinde açılır. Dava hakkı olan kişiler, genellikle yasal mirasçılar veya sözleşmenin geçersizliğinden etkilenecek kişilerdir.
Sonuç
Miras sözleşmesi, miras bırakanın ölümünden sonra malvarlığının düzenli şekilde geçmesini sağlayan bağlayıcı bir belgedir. Ancak geçerli olabilmesi için sıkı şekil ve ehliyet şartlarının yerine getirilmesi gerekir. Bu nedenle miras sözleşmesi hazırlarken mutlaka hukuk uzmanlarından destek alınmalı ve yasal şekle uygunluk sağlanmalıdır.