1. Giriş: Bir Nesne Ne Zaman ‘Silah’ Olur?
Bir tartışma büyür; masadaki cam şişe havada savrulur. Kimsenin aklında ‘silah’ kelimesi yokken, hukuk o sıradan eşyaya bir anda başka bir anlam yükler. Kasten yaralama suçlarında hem eylemin sonucu hem de kullanılan araç, uygulanacak madde ve ceza miktarını doğrudan etkiler. Bu yazı, okuru yormadan fakat derinliği koruyarak, TCK m. 86–87 bağlamında iki kritik başlığa odaklanır: ölümle sonuçlanan olaylarda illiyet bağının kurulması ve ‘silah’ sayılan nesnelerin kriterleri.
2. Hukuki Çerçeve: TCK m. 86–87’nin Kısa Özeti
TCK m. 86, kasten yaralama suçunun temel çerçevesini belirler. Basit tıbbi müdahaleyle giderilebilecek etki doğuran fiiller, şikâyete tabi olup daha hafif yaptırımlarla karşılaşır. Belirli kişiler aleyhine, ‘silahla’ veya benzeri niteliklerle işlenen fiiller, nitelikli hâl olarak kabul edilir ve ceza artırılır. TCK m. 87 ise yaralamanın neticesi sebebiyle ağırlaşmış hâllerini düzenler; organ kaybı, kalıcı iz, yaşamı tehlikeye sokan durum ya da ölüm gibi sonuçlarda ceza üst sınırları yükselir.
3. Suçun Unsurları ve Sınırları
• Maddi unsur: Yaralama fiili ve neticesi (acı, sağlığın veya algılama yeteneğinin bozulması).
• Manevi unsur: Kast (doğrudan/olası kast) – taksirden ayrım; olası kastta neticenin kabullenilmesi aranır.
• Hukuka aykırılık: Meşru savunma (TCK m. 25), zorunluluk hâli, hakkın kullanılması gibi hukuka uygunluk sebepleri.
• Teşebbüs ve iştirak: Netice meydana gelmeden icranın elverişli hareketlerle başlaması (TCK m. 35); birden fazla failin katkısı.
• İçtima: Aynı fiille birden çok ihlâlin gerçekleşmesi hâlinde fikrî içtima tartışmaları (örn. yaralama + mala zarar verme).
4. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Yaralama – Yargıtay 12. CD, 07.12.2021, E. 2021/1894, K. 2021/8638
Özet olay: Mağdurun kalça kırığı nedeniyle ameliyatı sonrası gelişen komplikasyon sonucu ölümü üzerine sanık hakkında, neticesi sebebiyle ağırlaşmış kasten yaralama (TCK m. 87) kapsamında hüküm kurulmuştur. Yargıtay 12. Ceza Dairesi, ölüm neticesi ile sanığın fiili arasında yeterli illiyet bağı kurulamadığı gerekçesiyle kararı bozmuştur.
Kilit noktalar:
• Netice ile fiil arasında uygun illiyet bağının kurulması zorunludur.
• Tıbbi müdahale ve sonraki komplikasyonların ‘bağımsız neden’ oluşturup oluşturmadığı somut olayda titizlikle incelenmelidir.
• Ölüm sonucunun öngörülebilirliği ve failin kast/taksir sınırında nerede durduğu, nitelendirmeyi etkiler.
Uygulama dersi: Yaralama sonrası ölüm meydana geldiğinde otomatik olarak TCK m. 87 uygulanmaz. Ölümün eylemden bağımsız, olağandışı bir komplikasyon olup olmadığı, tıbbi raporlar ve bilirkişi görüşleriyle aydınlatılmalıdır.
5. ‘Silah’ Sayılan Nesneler (TCK m. 6/1-f Kapsamı ve Yargıtay Yaklaşımı)
TCK m. 6/1-f, ‘silah’ kavramını yalnızca ateşli silah ve patlayıcılarla sınırlamaz; saldırı ve savunmada kullanılmak üzere yapılmış diğer araçlar ile fiilen saldırı veya savunmada kullanılmaya elverişli her türlü şeyi de kapsar. Bu çerçevede cam şişe, kül tablası, kemer tokası gibi eşyalar olayın somut kullanım şekline göre ‘silah’ kabul edilebilir.
Kriterler:
• Eşyanın yapısı ve yaralama kapasitesi,
• Kullanılış biçimi (baş bölgesine hedefleme, kırıp kesici hâle getirme vb.),
• Olayın koşulları (mesafe, darbelerin sayısı, mağdurun savunmasızlığı).
Uygulama dersi: Sıradan bir eşyanın ‘silah’ sayılması, her dosyada otomatik bir artırım değildir. Savunmada, eşyanın somut olayda yaralamaya elverişli kullanılmadığı; suç vasfını ağırlaştıracak nitelikte bir risk oluşturmadığı teknik bulgular ve bilirkişi raporlarıyla ortaya konulabilir.
6. Uygulamada Sık Görülen Senaryolar ve Savunma-Strateji Notları
Senaryo A – Kavga ve basit tıbbi müdahale ile giderilebilir etki: Şikâyete tabi; uzlaştırma gündeme gelir.
Senaryo B – ‘Silah’ sayılabilecek eşya ile yaralama: Nitelikli hâl; olayın somut kullanım biçimi tartışılmalı.
Senaryo C – Yaralama sonrası beklenmedik tıbbi komplikasyon ve ölüm: İlliyet bağı, öngörülebilirlik ve tıbbi kusur araştırması.
Senaryo D – Meşru savunma iddiası: Orantı, devam eden saldırı ve kaçınılmazlık unsurları delillerle desteklenmeli.
Senaryo E – Haksız tahrik (TCK m. 29): Tahrikin ağırlığı, olay öncesi süreç ve taraf davranışları ayrıntılı analiz edilmeli.
7. SSS: Şikâyet, Uzlaştırma, Rapor ve Ceza Belirlenmesi
• Şikâyet süresi kaç gün? Şikâyete tabi hâllerde (genellikle basit tıbbi müdahale ile giderilebilir etkide) 6 aydır.
• Uzlaştırma mümkün mü? Basit tıbbi müdahale ile giderilebilir yaralamalarda uzlaştırma mümkündür; nitelikli hâllerde değildir.
• Sağlık raporu neden kritik? Yaralamanın niteliğini, yaşamı tehlikeye sokup sokmadığını ve kalıcı izi belirler; ceza tayinini etkiler.
• ‘Silah’ artırımı neye göre? TCK m. 6/1-f kapsamına girip girmediği, eşyanın somut kullanımına göre değerlendirilir.
• Haksız tahrik ve iyi hâl indirimleri? Dosya kapsamındaki delillerle sınırlı; otomatik değildir, somut gerekçe gerekir.
8. Kısa Sonuç ve Pratik Kontrol Listesi
Sonuç: Kasten yaralama dosyalarında nitelendirme, ‘sonuç’ ve ‘araç’ eksenlerinde yapılır. Ölüm/ağır netice hâllerinde illiyet bağı; ‘silah’ iddiasında ise eşyanın somut kullanımı belirleyicidir.
Kontrol Listesi:
□ Olay kronolojisi ve tanık anlatımları tutarlı mı?
□ Sağlık raporları net mi; yaşamı tehlikeye sokan durum/sekeller belirlenmiş mi?
□ Kullanılan eşya somut olayda gerçekten ‘silah’ sayılabilir mi?
□ Meşru savunma/haksız tahrik koşulları var mı?
□ Uzlaştırma/şikâyet süresi gibi usul hususları işletildi mi?